Een diafragma in de lens van een (video)camera, ook wel aperture genoemd, is een essentieel onderdeel dat de hoeveelheid licht regelt die door de lens de camera binnenkomt. Het bestaat uit een reeks lamellen of een instelbare iris die kan worden geopend of gesloten om de grootte van het diafragma te veranderen.
Zo werkt het:
Grootte van het diafragma
Het diafragma kan worden ingesteld op verschillende groottes, meestal gemeten in f-stops (bijv. f/2.8, f/5.6, f/11). Een kleiner f-getal (bijvoorbeeld f/2.8) staat voor een groter diafragma, waardoor er meer licht doorgelaten wordt. Omgekeerd staat een groter f-getal (bijvoorbeeld f/11) voor een kleiner diafragma, dat minder licht doorlaat.
Scherptediepte
De grootte van het diafragma beïnvloedt de scherptediepte van een foto. Een wijd open diafragma (bijvoorbeeld f/2.8) creëert een kleine scherptediepte, waarbij slechts een deel van de foto scherp is en de achtergrond onscherp. Een kleiner diafragma (bijvoorbeeld f/11) vergroot de scherptediepte, waardoor een groter deel van het beeld scherp en scherp is.
Belichtingsregeling
Het diafragma regelt, in combinatie met de sluitertijd en ISO-instelling, de belichting van een foto. Door het diafragma aan te passen, kun je bepalen hoeveel licht de beeldsensor of film van de camera bereikt, wat de algehele helderheid van de foto beïnvloedt.
Er zijn verschillende soorten camera- en videodiafragma’s die tegenwoordig worden gebruikt in fotografie en videografie:
- Mechanisch diafragma
Dit is een veelgebruikt type in DSLR- en spiegelloze camera’s. Het bestaat uit een reeks in elkaar grijpende lamellen die kunnen worden aangepast om de grootte van het diafragma te veranderen, zodat je de hoeveelheid licht die de lens binnenkomt kunt regelen. - Elektronisch diafragma
Sommige moderne lenzen hebben een elektronisch diafragma dat elektronisch wordt geregeld door de camera. Dit maakt nauwkeurigere en soms stillere aanpassingen mogelijk. - Irisdiafragma
Irisdiafragma’s zijn vaak te vinden in hoogwaardige cine-objectieven. Ze bestaan uit een reeks dunne, overlappende lamellen die kunnen worden aangepast om een cirkelvormig diafragma te creëren. Dit ontwerp kan preciezere en soepelere veranderingen in de belichting produceren. - Stepless diafragma
In videoproducties zijn traploze of “de-clicked” diafragma’s gebruikelijk. Deze zorgen voor vloeiende, geleidelijke aanpassingen in de belichting zonder merkbare stappen, wat vooral belangrijk is voor videowerk. - Elektronisch variabel diafragma
Bij sommige geavanceerde camerasystemen wordt het diafragma elektronisch geregeld en kan het continu worden aangepast, waardoor de belichting naadloos kan worden geregeld. - Variabel ND (Neutral Density) filter
Dit zijn geen diafragma’s in de traditionele zin, maar ze worden gebruikt om de hoeveelheid licht die de lens binnenkomt te regelen. Variabele ND-filters kunnen worden gedraaid om de dichtheid aan te passen en worden vaak gebruikt in video om een constante sluitertijd te behouden terwijl de belichting verandert. - Vast diafragma
Sommige compactcamera’s, camcorders en mobiele telefoons hebben lenzen met een vast diafragma, wat betekent dat het diafragma niet handmatig kan worden aangepast. Deze camera’s vertrouwen op andere instellingen zoals sluitertijd en ISO om de belichting te regelen.
De keuze van het diafragmatype hangt af van de camera of het lenssysteem dat je gebruikt, je specifieke fotografische of videografische behoeften en je budget. Verschillende typen diafragma’s bieden verschillende niveaus van controle en precisie bij het aanpassen van de belichting en de scherptediepte.
Samengevat regelt het diafragma of aperture in een camera de hoeveelheid licht die de lens binnenkomt, waardoor de belichting, scherptediepte en creatieve controle over je foto’s worden beïnvloed. Er zijn verschillende soorten diafragma’s voor verschillende fotografiebehoeften en -voorkeuren.
