ND-filters: Lichtregeling

Neutrale dichtheidsfilters (Neutral density, ND-filters) zijn fotografische accessoires die zijn ontworpen om de intensiteit van het licht dat de cameralens binnenkomt te verminderen zonder de kleur of tint van het beeld te beïnvloeden.

Deze filters worden vaak gebruikt in fotografie en cinematografie om specifieke creatieve effecten te bereiken of om de belichting te regelen in moeilijke lichtomstandigheden.

Bij de constructie van Neutral Densityfilters worden verschillende materialen gebruikt en de specifieke samenstelling kan per fabrikant verschillen. De meest voorkomende soorten ND-filters zijn echter gemaakt van optisch glas of hars. Het glas of de hars wordt behandeld om optische helderheid en minimale kleurvervorming te garanderen.

Het belangrijkste doel van ND-filters is het verminderen van de hoeveelheid licht die de sensor van de camera bereikt, zodat fotografen en filmmakers langere sluitertijden of een groter diafragma kunnen gebruiken in heldere omstandigheden. Dit kan om verschillende redenen gunstig zijn:

Controleren van de Exposure
In situaties met zeer helder licht, zoals een zonnige dag, kan het een uitdaging zijn om een goed belichte foto te maken zonder de hoog lichten over te belichten. ND-filters helpen door de hoeveelheid licht te verminderen, waardoor je evenwichtiger kunt belichten.

Sluitertijd
Door langere sluitertijden te gebruiken, die nodig zijn om een juiste belichting te krijgen, kunnen fotografen bewegingsonscherpte vastleggen in scènes met bewegende onderwerpen, zoals watervallen, stromende rivieren, verkeer in een straat of voorbij lopende mensen, waardoor een gevoel van beweging ontstaat.

Ondiepe scherptediepte
ND-filters maken het gebruik van grotere diafragma’s mogelijk in heldere omstandigheden, waardoor een kleinere scherptediepte mogelijk is. Dit is handig om onderwerpen te isoleren van de achtergrond en een visueel aantrekkelijk bokeh-effect te creëren.

Videofilmen
Bij videografie worden ND-filters vaak gebruikt om een consistente sluitertijd te behouden terwijl je opnamen maakt met een groot diafragma, wat helpt om een filmische look te krijgen.

ND-filters zijn verkrijgbaar in verschillende sterktes, meestal gemeten in stops (bijv. 1-stop, 2-stop, 3-stop filters), die aangeven hoeveel licht ze blokkeren. Fotografen kunnen de juiste sterkte kiezen op basis van de lichtomstandigheden en het gewenste creatieve effect.

Voordelen van het variabele ND-filter

Sommige ND-filters zijn variabel, zodat gebruikers het niveau van lichtvermindering kunnen aanpassen door het filter te draaien. Een VND-filter (Variable Neutral Density) is een veelzijdig hulpmiddel voor fotografen en videografen en biedt verschillende voordelen:

Instelbare lichtreductie
Met variabele ND-filters kun je de hoeveelheid licht die het objectief binnenkomt aanpassen door het filter te draaien. Deze flexibiliteit is vooral handig bij veranderende lichtomstandigheden, zoals bij buitenopnamen op een zonnige dag.

Controle over de belichting
Door de hoeveelheid licht te regelen die de camerasensor bereikt, kun je de gewenste belichtingsinstellingen bereiken, zelfs in heldere omstandigheden. Dit is vooral waardevol voor het bereiken van langere sluitertijden of grotere diafragma’s in situaties waar het anders een uitdaging zou zijn vanwege te veel licht.

Creatieve controle
Variabele ND-filters bieden creatieve controle over bewegingsonscherpte en scherptediepte. Je kunt bijvoorbeeld een langere sluitertijd gebruiken om beweging in een waterval vast te leggen of een kleine scherptediepte bereiken in fel zonlicht.

Lees ook: Hoe werkt een diafragma in een (video)camera?

Een constant diafragma aanhouden
Bij het maken van video-opnamen is een constant diafragma cruciaal voor een consistente scherptediepte. Met een variabel ND-filter kun je de belichting aanpassen zonder de diafragma-instellingen te wijzigen.

Verminderen van schittering en reflecties
ND-filters kunnen schitteringen en reflecties verminderen, waardoor ze handig zijn bij het maken van opnamen van reflecterende oppervlakken, zoals water of glas.

Veelzijdigheid en kostenbesparing
In plaats van meerdere ND-filters met vaste lichtreductiewaarden mee te nemen, combineert een variabel ND-filter verschillende filters in één filter en biedt zo een scala aan lichtreductie in één enkele eenheid. Dit kan handiger en kosteneffectiever zijn dan het dragen en kopen van meerdere vaste ND-filters.

Videoproductie
Variabele ND-filters zijn vooral populair bij videoproducties. Ze stellen filmmakers in staat om een consistente sluitertijd en diafragma te handhaven bij veranderende lichtomstandigheden, waardoor hun opnamen een vloeiende en professionele uitstraling krijgen.

Het verminderen van overbelichting in groothoekopnamen
Bij groothoekopnamen, vooral landschappen, kan het lastig zijn om een zonnekap te gebruiken om overtollig licht tegen te houden. Een variabel ND-filter helpt overbelichting te verminderen zonder ingewikkelde aanpassingen.

Ondanks deze voordelen is het belangrijk op te merken dat variabele ND-filters enkele beperkingen kunnen hebben, zoals mogelijke problemen met de beeldkwaliteit bij extreme instellingen en de aanwezigheid van het “X”-patroon (kruispolarisatie) bij de hoogste instellingen voor dichtheid. Het is essentieel om een variabel ND-filter van hoge kwaliteit te kiezen en het binnen het optimale bereik te gebruiken voor de beste resultaten.

Een variabel ND-filter wordt ook wel een CPL-filter (Circulair Polarisatie Lensfilter) genoemd.